علی‌رغم این که اغلب می‌پندارند حضرت مسیح (ع) در بیست و پنجم ماه دسامبر متولد شده است و جشن برپا می‌کنند، در کتاب مقدس دلیل یا شواهد تاریخی برای اثبات این تاریخ وجود ندارد و برعکس قرائتی در کتاب مقدس موجود است که نشان می‌دهد حضرت مسیح در تاریخ دیگری متولد شده است. این شواهد و ادله را ذیل چند محور می‌توان برشمرد.

1. به طور کلی در نیمکره شمالی و در سرزمین فلسطین که مولد حضرت مسیح است، ماه دسامبر توام با آب و هوایی سرد و بارانی است. طبق کتاب جامعه سلیمان (2:11) و کتاب عزراء نبی (13 و 10:9) در خلال زمستان چوپانان گله‌های خود را برای محافظت از باد و باران و سرما در طویله نگاه می‌دارند. اکنون ببینیم کتاب مقدس درباره فصلی که حضرت عیسی متولد شده است چه می‌گوید. در انجیل لوقا (8:2) چنین آمده: «و در آن نواحی شبانان در صحرا بسر می‌برند و در شب پاسبانی گله‌های خویش می‌کردند.»

این آیه از کتاب مقدس به وضوح نشان می‌دهد که هنگام تولد عیسی چوپانان شب‌ها در مزرعه از گله خویش نگهداری می‌کردند. اما این غیرممکن است که گله‌های گوسفند در ماه دسامبر که درجه حرارت به کمترین حد خود در عرض سال می‌رسد، در مزرعه باشند.

بر اساس کتاب جغرافیای کتاب مقدس، نوشته دنیس بالی آخرین هفته ماه دسامبر مطابق ماه دهم تقویم یهودی به نام طوت (دی ماه) است که در این ماه آب و هوای اورشلیم (بیت‌المقدس) سرد و برفی است. (Aid to Bible understanding, N.Y. 1971, P. `1580).

بنابراین در این ایام چوپانان برای حفظ گله‌هایشان از باران و هوای سرد، آنها را در اصطبل و آغل نگهداری می‌کنند. این واقعیت تاریخی ثابت می‌کند که عیسی مسیح در زمستان متولد نشده است.

2. دلیل دوم بر عدم تولد حضرت مسیح در 25 دسامبر نقل قول لوقاست که اظهار داشته به علت نبودن جا در کاروانسرا عیسی در یک آخور متولد شده است. هر ساله یهودیان عید کرنا، روز کفاره و دیه و عهد خیمه‌ها را در تشرین (هفتمین ماه عبری) جشن می‌گرفتند. این جشن‌ها در فصل پاییز به پا می‌شد. در این ایام بیت‌المقدس، شهرهای اطراف و تمام کاروانسراها و منازل مملو از یهودیانی می‌شد که برای برپایی مراسم جشن آمده بودند و حضرت مریم و یوسف نجار به مریم و یوسف نجار به عنوان یهودی هر ساله برای بزرگداشت این ایام مقدس به بیت‌المقدس می‌آمدند. بنا بر انجیل لوقا (41:2): «والدین او (عیسی) هر ساله برای عید فصح به اورشلیم می‌رفتند»

با این حال هر یهودی باید در ماه تشرین (ابتدای پاییز) مالیات بپردازد. در زمان پرداخت مالیات و اسم‌نویسی، یوسف از بلده ناصریه به بیت‌اللحم رفت تا در آن جا اسم‌نویسی کند. بر اساس لوقا (2: 7_5): «یوسف به بیت‌اللحم رفت تا نام او با مریم که نامزد او بود و نزدیک به زاییدن بود ثبت شود. وقتی که ایشان در آن جا بودند هنگام وضع حمل او رسید. در همین ایام حضرت مریم بایستی وضع حمل کند و پسر نخستین خود را زایید و او را در قنداقه پیچید و در آخور خوابانید زیرا که برای ایشان در منزل جایی نبود.»
مریم و یوسف نمی‌توانستند اتاق در کاروانسرا پیدا کنند زیرا تمام کاروانسراها پر از هزاران یهودی بود که برای پرداخت مالیات و بزرگداشت این ایام مقدس به بیت‌المقدس و شهرهای اطراف می‌آمدند و این مقارن ماه تشرین در ابتدای پاییز بود. در این زمان یعنی در ابتدای پاییز بود که عیسی متولد شد، نه در ماه دسامبر که در زمستان است.

اولین نوبت قرعه، به نام یهویاریب (Yehoiarib) معروف بوده که در روز شنبه ماه نیسان از تقویم عبری آغاز می‌شد که در فصل بهار است. نوبت معزیا (Maaziah) بیست و چهارمین و آخرین دوره بود. طی 48 هفته، نوبت قرعه‌ها دو بار در سال پیش می‌آمده است.

با شناخت این تقسیم نوبت‌ها، می‌توان زمان تولد یحیای معمدان و در پی آن زمان ولادت عیسی را معین کرد.

هنگامی که زکریا در معبد خداوند بود، جبرائیل، فرشته الهی بر او وارد شد تا پسری را بشارت دهد که همسرش به دنیا خواهد آورد: «در ایام هیرودیس پادشاه یهودیه، کاهنی زکریا نام از فرقه ابیا بود که زن او از دختران هارون بود و الیصابات نام داشت» (لوقا: 1- 5)
این آیه نشان می‌دهد هنگامی که زکریا معبد خداوند را _ در نوبت و دوره ابیا _ خدمت می‌کرد، بشارت تولد پسر را دریافت کرد.

بنا بر کتاب اول تواریخ ایام باب 24 آیه 11 قرعه (نوبت) هشتم به نام ابیا (ابیحده) بوده است. این نشان می‌دهد که پس از شروع اولین ماه نیسان، یعنی در هفته نهم اتفاق افتاده است (شامل هفته اول عید فصح...)، بنابراین زمان خدمت کردن او بعد از محاسبه از ششم آوریل (هفدهم فروردین) پنج قرن قبل از میلاد که در روز شنبه اول نیسان بوده بین 27 ایار و پنجم سیوان (خرداد . ژوئن) از تقویم سریانی _ عبری بوده است. بنابراین اگر فاصله زمانی بین بشارت دادن تولد پسر به زکریا تا تولد همان بچه یعنی یحیی را محاسبه کنیم، به تاریخ بیست و هفتم مارس (فروردین)، حدود اول ماه نیسان به تولد یحیای معمدان می‌رسیم.
عیسی شش ماه از یحیی جوان‌تر بود، زیرا شش ماه پس از بشارت به زکریا، جبرئیل از سوی خدا به مریم فرستاده شد که به او بگوید: «و اینک حامله شده پسری خواهی زایید و او را عیسی خواهی نامید» (لوقا 31:1). اگر به تاریخ ولادت یحیی شش ماه بیفزاییم (یعنی حدود 27 مارس. اول نیسان) به تاریخ ولادت عیسی حدود نیمه سپتامبر می‌رسیم (اول تشرین) که این روز در اوایل پاییز بوده است. این سومین دلیل بر این که عیسی در سپتامبر متولد شده است.

4. از ادله و شواهد فراوان برمی‌آید که عیسی مسیح در بیست و پنجم دسامبر متولد نشده بلکه جشن کریسمس از عصر ماقبل مسیحیت که به عصر «شرک باستان»‌مشهور بوده نشات گرفته و در قرن چهارم میلادی وارد مسیحیت شده است. این واقعیت، مورد قبول کلیسای رومی نیز قرار گرفته است.

دایره‌المعارف کاتولیک چاپ سال 1911، تحت عنوان کریسمس چنین می‌گوید: «جشن کریسمس در میان جشن‌های اولیه کلیسا نبود. اولین شواهد و نشانه این جشن از مصر است. آداب و رسوم شرک‌آلود پیرامون روز اول ژانویه در جشن کریسمس جذب و تحلیل شد.»

دایره‌المعارف آمریکانا نیز این حقیقت را مورد تایید قرار می‌دهد: «در قرون اولیه کلیسای مسیحی، این جشن برگزار نمی‌شد. این جشن به یادبود تولد عیسی مسیح در قرن چهارم مرسوم شد. در قرن پنجم کلیسای غربی دستور داد مراسم میترایی به مناسبت تولد خورشید در ایام مراسم مهرپرستی و در انتهای جشن خدای زحل (Saturnalia) برگزار شد (یعنی در تاریخ بیست و پنجم دسامبر).

آداب و رسوم بسیاری که اینک با کریسمس همراه شده است مربوط به مراسم پیش از مسیحیت و غیرمسیحی بوده که کلیسای مسیحی آن را گرفته است. جشن خدای زحل (سانرنالیا) یک جشن رومی بوده که در نیمه ماه دسامبر برگزار می‌شد و نمونه‌ای را برای بسیاری از آداب شادمانی کریسمس ارایه می‌کرد.»(آمریکانا: چاپ 1956، جلد 6، صفحه 622)

از شواهد و قراین فوق برمی‌آید که ولادت مسیح (ع) در تاریخ مرسوم مسیحیان، رخ نداده است و برگزاری کریسمس در اواخر دسامبر عمدتا ناشی از تراوش‌های تفکرات اسطوره‌ای ماقبل مسیحیت است.

عبدالحسین طریقتی